ΚΑΛΙΚΑΤΖΑΡΟΙ ... από την Κωνσταντίνα ΣΤ1

Κωνσταντίνα Ράπτη

ΚΑΛΙΚΑΤΖΑΡΟΙ!

Η ονομασία Καλικάντζαροι προέρχεται από το επίθετο «καλός» και από το «κάνθαρος». Η αρχή των μύθων που είναι σχετικοί με  τους καλικάντζαρους βρίσκεται στην αρχαιότητα . Οι Αρχαίοι πίστευαν πως οι ψυχές σαν έβρισκαν την πόρτα του ‘Άδη ανοιχτή, ανέβαιναν στον επάνω κόσμο και τριγύριζαν παντού χωρίς έλεγχο και περιορισμούς.

Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για τους καλικάτζαρους, αλλά η επικρατέστερη είναι ότι προέρχονται από τους δαίμονες της βλάστησης. Τους συσχέτιζαν επίσης και με τις ψυχές των νεκρών προγόνων, που έβγαιναν στον επάνω κόσμο με δαιμονική υπόσταση. Μια άλλη ακόμα εκδοχή είναι ότι συνδέονται άμεσα με τη σοδειά η οποία πρόκειται να έρθει.

 Οι καλικάντζαροι είναι  μια παλιά παράδοση στην πατρίδα μας. Και σε κάθε τόπο, και πιο πολύ στα χωριά, υπάρχουν χίλιοι θρύλοι και έθιμα γύρο από αυτούς. Εμφανίζονται κάθε Χριστούγεννα. Μερικοί λένε ότι είναι πνεύματα, άλλα καλά και άλλα κακά. Άλλοι πάλι πιστεύουν ότι είναι παράξενα όντα, μαλλιαρά και ότι τρυπώνουν στα σπίτια από τις καμινάδες. Τις νύχτες πηγαίνουν και κλέβουν τα φαγητά που βρίσκουν και πιο πολύ τα σύκα γιατί τους αρέσουν πολύ. Όταν τελειώσουν το φαγητό τους αρχίζουν να χορεύουν

Όλοι οι  χωρικοί, όταν πλησιάζει βράδυ, φοβούνται να ξεμυτίσουν από το σπίτι τους, προπάντων τα μικρά παιδιά, ως ότου έρθει η γιορτή των Φώτων, που ρίχνουν το σταυρό και οι καλικάντζαροι εξαφανίζονται. Τότε πάνε και ζούνε κάτω από τη γη. Και εμφανίζονται πάλι τα άλλα Χριστούγεννα.

Ονόματα καλικατζάρων:

      Ο Βουρβούκαλκας-Σκαλούμπακας

       Ο Καλυμπάδης

       Ο Αλισκάντζαρος

       Ο Καημπίλης

        Και άλλοι

Προστασία από καλικάτζαρους:

Μπαίνουν στα σπίτια και φέρνουν τους ανθρώπους άνω-κάτω κάνοντας ό,τι αταξία μπορεί να φανταστεί κανείς! Χτυπούν την καμπάνα της εκκλησίας, γυρίζουν  τα φύλλα του παπά, χώνονται στα φουστάνια των νοικοκυράδων για να τις κάνουν να γλιστρήσουν και να πέσουν! Σπάνε όμως το νήμα της ανέμης, τρίζουν τον αργαλειό και ζαλίζεται όποια υφαίνει και τέλος χώνονται στα σακιά με το αλεύρι και θέλουν να χωθούν στη στάχτη που δεν έχει φωτιά. Γι’αυτό   οι άνθρωποι κρατούν όσο μπορούν περισσότερο αναμμένη τη φωτιά και πατούν στη στάχτη του Δωδεκαήμερου μην τυχόν κρυφτεί κανένας καλικάντζαρος!

Σε πολλές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας η οποία είναι πιο παραδοσιακή έχουμε τις δωδεκαημερίτικες μεταμφιέσεις οι οποίες είναι ζωόμορφες ή θηριόμορφες. Οι άνθρωποι εκεί μεταμφιέζονται με προβιές, κρεμάνε μεγάλα κουδούνια, κρατούν ξύλινα σπαθιά, και τρέχουν στους δρόμους του χωριού φωνάζουν και δημιουργούν θορύβους..